Πανδημία Bigorexia: Γιατί όλοι θέλουν να φτιάξουν σώμα σούπερ ήρωα;

Οι σύγχρονοι άνδρες δίνουν γη και ύδωρ για να αποκτήσουν σώματα φτιαγμένα από photoshop - Εκεί όμως που ξεπερνιούνται τα όρια ξεκινά η bigorexia, που θεωρείται πια μια σιωπηλή και ύπουλη πανδημία.

Μόνο ένα γκουγκλάρισμα της δίαιτας του Ντουέιν Τζόνσον επιστρέφει σε έναν χρήστη της μηχανής αναζήτησης 5 εκατομμύρια αποτελέσματα. Γεννά μαζί και την υποψία πως μάλλον το χτίσιμο ενός αψεγάδιαστου, ρωμαλέου, μυώδους και άλιπου σώματος ενδιαφέρει τους άνδρες πολύ περισσότερο απ’ όσο θα μπορούσε κανείς να εικάσει. Ναι, σε έναν ιδανικό κόσμο όλοι θα ήθελαν το σώμα του The Rock, εκείνο που του αποφέρει 1 εκατομμύριο δολάρια ανά ανάρτηση τοποθέτησης προϊόντος στο Instagram και απαιτεί, εκτός από σκληρή προπόνηση, την κατανάλωση 6.000 θερμίδων ημερησίως χωρισμένες σε έξι γεύματα.

Ή το κορμί του Τομ Μπρέιντι (βλ. σύζυγος Ζιζέλ Μπούντχεν), του Κρις Χέμσγουορθ, άντε του Χένρι Κάβιλ. Ακούγεται θεμιτό και απολύτως υγιές να αποζητά κανείς μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού του και να επενδύει στη σωματική ευρωστία του και στο τέλος της ημέρας στην ψυχική ισορροπία του μέσα από την άσκηση και τη διατροφή.

Δείτε το βίντεο: Πως ο Κρις Χέμσγουορθ απέκτησε το σώμα για υπερήρωα

Ομως ακόμα και ένα πρόχειρο σκρολάρισμα στα κοινωνικά δίκτυα αποκαλύπτει πως πλέον η σωματική διάπλαση κινηματογραφικού σούπερ ήρωα έχει εξελιχτεί σε ιερό δισκοπότηρο των ανδρών. Αν στην ιουρασική περίοδό του το Instagram μαστιζόταν από τα duckfaces και τα κάθε λογής φίλτρα που άμβλυναν τις όποιες ατέλειες και τα ψεγάδια, πλέον βρίθει από ημίγυμνα αγόρια και άνδρες που καμαρώνουν για την αλαβάστρινη κοψιά τους με στολή εργασίας το δέρμα τους, άντε κι ένα σορτσάκι.

Ο πήχης για το χτίσιμο ενός σώματος που θα ζήλευε και ο Κεν της Μπάρμπι έχει ανέβει σε δυσθεώρητα ύψη, ο αγώνας για την επίτευξη του σκοπού είναι ανένδοτος και η bigorexia είναι ο νέος όρος που ήρθε να αναγνωρίσει την εμμονή για την κατάκτηση μιας ανδρικής σιλουέτας ταιριαστής στο κυρίαρχο πρότυπο, αλλά και να περιγράψει με λέξεις τους κινδύνους που κρύβει η καταναγκαστική ενασχόληση με την επίτευξη του τίποτα λιγότερου από το θεωρητικά τέλειο.

Δείτε το βίντεο: Πως προπονείται ο Τομ Μπρέιντι

Οχι, δεν πάσχουν όλοι όσοι χτυπούν κάρτα στο γυμναστήριο της γειτονιάς από bigorexia, ούτε όσοι ιδρώνουν τη φανέλα με προγράμματα που οι Αμερικανοί πεζοναύτες έφεραν ως προίκα πίσω στον δυτικό κόσμο από τη θητεία τους στις εμπόλεμες ζώνες του Ιράκ και του Αφγανιστάν. Σύμφωνα όμως με την Αμερικανική Ενωση Αγχωδών Διαταραχών, ένας στους δέκα ενήλικες αντιμετωπίζει πρόβλημα μυικής δυσμορφίας, όπως είναι ο ελληνικός όρος για την bigorexia. Και πιθανότατα δεν έχει ιδέα γι’ αυτό που του συμβαίνει.

Τι ορίζεται ως bigorexia; Η μανιακή σε βαθμό δυσλειτουργικότητας ενασχόληση κάποιου με τη γυμναστική και τη διατροφική ρουτίνα του, σε βαθμό που δημιουργεί σκοπέλους στην υπόλοιπη ζωή του. Οπως στην περίπτωση ενός εφήβου από το Λονγκ Αϊλαντ της Νέας Υόρκης, που δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του σε αμερικανικό δίκτυο ότι πολλές φορές αμελεί τα μαθήματά του προκειμένου να μελετήσει τα βίντεο του αγαπημένου του bodybuilder στο YouTube και να προπονηθεί μέχρι τα πόδια του να μην τον κρατούν άλλο.

Συχνά αποφεύγει τις κοινωνικές συναναστροφές ώστε να κερδίσει χρόνο άσκησης και ποτέ μέχρι τώρα δεν έχει νιώσει ασφαλής, σίγουρος και ικανοποιημένος με τον καθρέφτη του, παρότι όλοι γύρω του συμφωνούν ομόθυμα πως η φυσική κατάστασή του είναι εξωφρενικά καλύτερη από εκείνη του μέσου όρου. Ο Μπόμπι θέλει ακόμα πιο μεγάλους δικεφάλους, πιο δυνατά πόδια, μεγαλύτερο στήθος και πιο ανοιχτή πλάτη. Λέει ακόμα ότι συχνά χλευάζεται από τους συμμαθητές του επειδή καταναλώνει μέχρι κεραίας θερμιδομετρημένα γεύματα και φυσικά καντάρια πρωτεΐνης σε φυσική ή μορφή συμπληρωμάτων. Και μόνο το γεγονός ότι τα ενισχυμένα σε πρωτεΐνη τρόφιμα αυξάνονται και πληθαίνουν αποτελεί μια ένδειξη ότι το εν λόγω μακρομόριο είναι το ευαγγέλιο της εποχής μας.

Η περίπτωση του Αμερικανού εφήβου μπορεί να μοιάζει μεμονωμένη αλλά δεν είναι. Στο TikTok οι λογαριασμοί των λεγόμενων fit-fluencers (από τη σύντηξη των όρων fitness και influencer), δηλαδή των επιδραστικών της σωματικής ευεξίας, έχουν ποίμνιο εκατοντάδων χιλιάδων followers, οι οποίοι με θρησκευτική ευλάβεια παρακολουθούν βίντεο κλέβοντας τεχνογνωσία και γιγαντώνοντας μέσα τους την προσδοκία για ένα στιβαρό σώμα.

Ο 23χρονος Αντονι Λόκχορστ ακολουθείται από 4,4 εκατομμύρια χρήστες στο TikTok. Δηλώνει ότι είναι ο ιδανικός άνθρωπος για να βοηθήσει οποιονδήποτε άλλο συνάνθρωπό του να αλλάξει το σώμα του, να βρει την καλύτερη εκδοχή του και αυτοπροσδιορίζεται ως μαθητευόμενος Σούπερμαν. Φυσικά στα βίντεο και στις φωτογραφίες του είναι πάντα ημίγυμνος, διαλαλώντας το καλύτερο προϊόν που έχει διαθέσιμο. Τον εαυτό του. Ομοίως πράττει και ο έτερος λαοπρόβλητος γυμναστής του δημοφιλούς κοινωνικού δικτύου Μπράντλεϊ Μάρτιν, οι κοιλιακοί μύες του οποίου όσο κι αν μοιάζουν ζωγραφισμένοι από αερογράφο είναι 100% αληθινοί.

Είναι ίδιοι με εκείνους που είχαν καταφέρει να χτίσουν ο Τσέινινγκ Τέιτουμ, κατά κόσμον «Magic Mike», και ο Κρις Χέμσγουορθ για τις ανάγκες των κινηματογραφικών ρόλων τους. Αμφότεροι οι ηθοποιοί δέχτηκαν πλήθος αλγεινών και περιπαικτικών σχολίων, όταν αποφάσισαν να δημοσιεύσουν φωτογραφίες από την αληθινή ζωή τους, στις οποίες δεν έμοιαζαν τόσο υπερήρωες όσο είχαν συνηθίσει τους fans τους στη μεγάλη οθόνη. Προς τιμήν τους και οι δύο τοποθετήθηκαν δημόσια λέγοντας πως δεν είναι δυνατό να διατηρείς ένα ρωμαλέο σώμα χωρίς ίχνος λίπους για πάντα.

Αλλά αυτό δεν είναι κάτι που κάνει το αυτί των ανδρών που αντιμετωπίζουν την bigorexia να ιδρώνει. Οι αφηγήσεις ανθρώπων που αναγνώρισαν το πρόβλημα και το αντιμετώπισαν είναι συχνά σοκαριστικές, αφού υπάρχουν άνδρες και αγόρια που δεν σηκώνονται από το κρεβάτι παρά μόνο για να προπονηθούν, προκειμένου να μη σπαταλήσουν θερμίδες σε κάτι άλλο πέρα από την πολυπόθητη μυική ανάπτυξή τους. Οτιδήποτε καταναλώνεται πρέπει να δαπανάται με σοφία και ακρίβεια στη διάρκεια των προπονήσεων. Οσο πιο φουσκωτός τόσο πιο σεβάσμιος από τους γύρω.

Σύμφωνα με έρευνα του NHS (Εθνικό Σύστημα Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας), οι νέοι που έχουν δεχτεί κάποιου είδους κακοποίηση ή εκφοβισμό είναι πιο ευεπίφοροι στην bigorexia. Το να δημιουργήσουν ένα σώμα που δεν θα είναι απλώς δυνατό αλλά θα δείχνει κι έτσι, είναι ο τρόπος να οχυρωθούν από τον δυνητικό κίνδυνο. Ομως η πραγματικότητα λέει ότι όσο περισσότερο πασχίζει κάποιος που πάσχει από το σωματικό ανικανοποίητο, τόσο πιο μικρό ή λίγο μοιάζει στα μάτια του το αποτέλεσμα της προσπάθειάς του.

Τι πετυχαίνει τελικά; Να βρίσκεται ως άλλο χάμστερ σε έναν φαύλο κύκλο ανατροφοδοτώντας την ανασφάλειά του. Οι άνδρες που αντιμετωπίζουν bigorexia αντιλαμβάνονται πολύ διαφορετικά τον καθρέφτη και την εικόνα τους απ’ ό,τι οι άλλοι. Για τον Ρομπέρτο Ολιβάρντια, καθηγητή κλινικής ψυχολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και ειδικό στα θέματα μυικής δυσμορφίας, η εντύπωση που έχουν οι άνδρες από το σώμα τους και οι προσδοκίες τους από αυτό έχουν να κάνουν με την κουλτούρα της σύγχρονης κοινωνίας.

Ενώ στα 70s τα πρότυπα ήταν οι λιπόσαρκες φιγούρες του Μικ Τζάγκερ ή του Ντέιβιντ Μπόουι και οτιδήποτε μεγαλύτερο θεωρούνταν βάρβαρο ή πολεμοχαρές, από τη δεκαετία του ᾿80 μέχρι και σήμερα η μάτσο σωματική διάπλαση έχει επικρατήσει τόσο μέσω της κινηματογραφικής αφήγησης -ενός μέσου μαζικής κουλτούρας δηλαδή- με χαρακτήρες που εκτείνονται από τον Ράμπο έως τους Avengers ή τον Θορ, όσο ακόμα και στα παιδικά παιχνίδια.

Ο καθηγητής του Χάρβαρντ παρατηρεί πως οι οι φιγούρες με τις οποίες παίζουν πια τα παιδιά και μέσω αυτών μαθαίνουν να αντιλαμβάνονται τον κόσμο είναι πολύ πιο στιβαρές και ρωμαλέες απ’ ό,τι πριν από 20 ή 30 χρόνια. Κοινώς, όπως κάποτε τα κορίτσια μεγάλωναν σε έναν κόσμο φτιαγμένο από ροζ πριγκίπισσες, έτσι και τα αγόρια ανδρώνονται πια σε ένα περιβάλλον που απαιτεί, έστω και έμμεσα από αυτά, να υπηρετεί το πρότυπο του ατσάλινου και αλύγιστου άνδρα.

Οι ειδικοί θεωρούν την bigorexia μια σιωπηλή πανδημία που εξαπλώνεται ταχύτατα, βρίσκει διαρκώς νέα θύματα, ειδικά στο ηλικιακό κουτάκι μεταξύ 15 και 30 ετών και δύσκολα μπορεί κανείς να την εντοπίσει και να πείσει κάποιον άνθρωπο που πραγματικά νοσεί να κοιτάξει το πρόβλημα στα μάτια. Αλλωστε υπάρχει πάντα ο παράλληλος κόσμος του Διαδικτύου, όπου το τέλειο επιβραβεύεται με likes και follows και φυσικά μπορεί να αποφέρει και οικονομικό κέρδος. Το ανδρικό σώμα είναι πια το αδιαφιλονίκητο status symbol, ένα μέτρο σύγκρισης αλλά και δείκτης της αποδοχής και της επιτυχίας.

Ο Ολιβάρντια λέει πως το 10% των ανδρών που περνούν το κατώφλι των γυμναστηρίων πιθανότατα πάσχει από bigorexia και είναι διατεθειμένοι να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους κι ακόμα περισσότερα για ικανοποιήσουν αυτό που οι ίδιοι πιστεύουν ότι θέλουν αλλά στην πραγματικότητα τους έχει ασυνείδητα επιβληθεί: από εξαντλητικές δίαιτες και τιτάνιες προπονήσεις μέχρι αλόγιστη χρήση νόμιμων ή παράνομων συμπληρωμάτων διατροφής αλλά ακόμα και στεροειδών. Κι όλα αυτά σε έναν κόσμο που αντιμάχεται νυχθημερόν οτιδήποτε τοξικό και υποκλίνεται στην αυτοβελτίωση. Προφανώς μέχρι τελευταίας ρανίδας.

Κώστας Μπουρούσης, www.protothema.gr